އަތަށް ރޯލެއް ހެޔޮވަރުކޮށްލައިގެން ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ ހަވީރު ދަޅައަށް ކަނޑޫދޫގެ ބަނދަރު ސަރަހައްދުން އޭނާ ފެނެއެވެ. އުމުރުން މިހާރު، 70 އިން މަތިވެފައިވީ ނަމަވެސް، ކަނޑޫދޫ މިދިލިމާގޭ މޫސާ އަލީ (ދޮން މޫސާ)ގެ ހިތުގައި މަސްވެރިކަމަށް އޮތް ލޯތްބަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނާދެއެވެ. ފުރާވަރުގެ ކުދިންނާއެކުގައި މަސްވެރިކަން ކުރުމުގައި އޭނާ އުޅޭތަން ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ފެނެއެވެ. މަސް ބާނަން އަދިވެސް އޭނާ ފަރިތައެވެ. ނޫކަށިފުރައިގެ ކުދިންނަށްވުރެ، އޭނާ އެ މަސައްކަތަށް އަދިވެސް މާ ދޯޅެވެ. 

ދޮންމޫސާގެ ކޮންމެ ދުވަހަކެއްގެ މި އާދަ ފެނި، އޭނާއާ މެދު އުފެދުނު ޝައުގުވެރިކަމާއެކު، ވާހަކަ ދައްކާލާހިތްވެމ އޭނާގެ މަސްވެރި ސޮފްހާތައް ނިއުޅައިލީމެވެ. އަތިރިމަތީގައި އިން ޖޯއްޔެއްގައި ތިބެ، ދޮން މޫސާ އޭނާގެ ހަނދާންތައް ގެންދިޔައީ މީގެ ބައިގަރުނު ކުރިއަށެވެ. އެންމެ ކުޑައިރުން ފެށިގެން މަސްވެރިކަން އެކި މިންވަރަށް ކުރަމުން އައިސް ރަސްމީކޮށް އޭނާ އެ މަސައްކަތަށް ވަނީ އުމުރުން އެންމެ 15 އަހަރުގައި އެވެ. 

"މަހަށް ދާން ފެށީ 15 އަހަރު ފުރުނީއިރު، އެއިރުއްސުރެ މަހަށް ދަމުންދަމުން ގޮސް މިހާރު ދެން މަހަކަށް ނުދަން. މިހާރު ދެން މަހަށް ދާހިތުން ނުހުރެވިގެން ބަނދަރު މައްޗަށް ގޮސް މަސް ބާނައި ކަޅުއޮށް ބާނަން ގޮސް، ރޭގަނޑު ޑިންގީއަށް އަރައިގެން މަސް ބާނަން ގޮސް، އެގޮތަށް މިހާރުވެސް އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ މިއުޅެނީ. މިހާރުވެސް މީހުން ހަމަ މަހަށް ގެންދާ ހިތުންވެސް ގެންދާނެ. ގޮނޑުދޮށަށް ދަން ރޯލު އެއްލަން ދަން މިހާރުވެސް، ރަތްމަހާއި ފިލޮޅު އެއްޗެހިވެސް ބޭވޭ ހަމަ" ދޮން މޫސާ ބުންޏެވެ.

މިއަދު މަސްވެރިކަން ޒަމާނީވެ، މަސް ދޯނިފަހަރު ބޮޑެތިވެ ދުވެލި ބާރުވެއްޖެއެވެ. މަހަށްދާ މީހުން ގިނަވެއްޖެއެވެ. ބާނާ މަސް ޓަނުން ގުނާލެވެއެވެ. އެތައް މޭލެއް ދުރަށް ދުއްވައިގެން އެތައް ދުވަހެއް ކަނޑުމަތީގައި އުޅެ މަސްވެރިކަން ކުރަން ފަށައިފިއެވެ. މަސްވެރިކަމުން ލިބޭ ނަފާވެރިކަން އިހުނަށްވުރެ އެތައް ގުނައެއް އިތުރުވެއްޖެއެެވެ. މަސް އައިން ހޯދަން ވައްލައާއި ހޯރައަށް ބަރޯސާވުން މިއަދު ނިމުމަކަށް އަތުވެއްޖެއެވެ. އެކަން މިއަދު ކުރަނީ ޒަމާނީ އާލާތްތަކުގެ އެހީގައެވެ. ބާރު ދުވެލީގައި ދޯނިތައް މިއަދު އަރަނީ މަސް އައިން ތެރެއަށެވެ. ދޮށިތައް އަޅަނީ މަސް ބަޑިޖަހަމުންދާ އައިނަށެވެ. މިއަދު މިކަން ލައްކަ ފަސޭހަވިޔަސް ދޮން މޫސާމެން މަސްވެރިކަން ކުރިއިރު މިކަން އޮތީ އުނދަގޫ މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ބުރަ މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

ދޮން މޫސާ ކިޔައިދިން ގޮތުގައި އެއިރު މަސްވެރިކަން ކުރީ ރިޔަލު ބައްތެލީގައެވެ. ބައްތެލީގެ ސައިޒެއްވެސް ބޮޑެއް ނޫނެވެ. ބައްތެލީގައި މަހަށް ނުކުމެވެނީވެސް މަދު ބަޔަކަށެވެ. ބޭވޭ މަސްކޮޅު މަދެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އެއިރަށް ބަލައި، ހެޔޮވަރު ވަރެކެވެ. އެއިރު މަސްވެރިކަމަށް ނުކުމެ އުޅެނީ ރަށުގެ އަލި، މަލަމަތި ފެންނަ ހިސާބަށެވެ. އުޑުމަތި ސާފު ނަމަ އިރުވަރު ބަލައި އެއަށްވުރެވެސް ދުރަށް ގޮސް އުޅެއެވެ. މަސް އައިންތައް ހޯދަނީ ދޫނީގެ އެހީގައެވެ. 

ދޮން މޫސާ މަސްވެރިކަމަށް ނުކުތްއިރު އޭނާ ފުރަތަމަ ކުރީ، ބައްތެލީގެ ދިޔަ ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތެވެ. އެއީ ފެންފަހިނުވުމުގެ ސަބަބުން ރާޅުތައް އަބަދުވެސް އަރައިފައިބާތީއެވެ. ޕަމްޕު ނެތް ޒަމާނެއްކަމުން އެކަން ކުރަން ޖެހެނީ އަތުންނެވެ. ބައްތެލީގައި މަސްވެރިކަމަށް ނުކުމެ އެންމެ އާދައިގެ ކަންކަމުން ފެށިގެން، މަސްވެރިކަމުގައި އެންމެ ކުޅަދާނަ މީހަކަށް އޭނާ ވިއެވެ. ފަރިތަކޮށް ދޮށި އެޅިއެވެ. މަސް އައިން ހޯދުމަށް އޭނާގެ ތަޖުތިބާގެ ބޭނުން ހިފައެވެ. އޭނާގެ އެންމެ ހާއްސަ ސިފައަކީ، އޭނާގެ ފަރާތުން އެހެން މީހުންނަށް މަސްވެރިކަން ދަސްވުމެވެ. ދޮން މޫސާގެ އެދުރުކަމުގައި މަސްވެރިކަން ފެށި އެތައް ބަޔަކު މިހާރުވެސް ކަނޑޫދޫގައި އެބަތިއްބެވެ. 

ދޮން މޫސާ ބުނި ގޮތުގައި އެއިރު ފިރިހެނުންގެ މަސައްކަތަކީ މަސް ބާނައިގެން ގެއާ ހަމައަށް ގެނެސްދިނުމެވެ. އެއަށްފަހު ހުރިހާ މަސައްކަތަކާ ހަވާލުވަނީ އަންހެންވެރީންނެވެ. މަސް ކައްކައި، އެ މަސް އަވީލައި ރިހާކުރު ހަދައި އެ ފަދަ ހުރިހާ ކަމެއްގެ ޒިންމާ އުފުލަކީ އަންހެންވެރީންނެވެ. 

ދޮން މޫސާ ބުނި ގޮތުގައި އިހުގައި މަސް ބާނަން އޮޑިތައް ފުރަނީ ފަތިސް ނަމާދަށް ފަހުއެވެ. މަސް ބާނައިގެން ބައެއް ދުވަސްދުވަހު އިރު އަރަންވާއިރަށް ރަށަށް އާދެވެއެވެ.

"އެއިރި މަހަށް ފުރާނީ ފަތިސް ނަމާދުކޮށްގެން، ހުރިހާ އެންމެން އައިސް ތިބޭނެ އަތިރިމަތީގައި ތެޔޮވަކަރު އަޅައިގެން، ރިޔަލާ އެއްޗެހި ބަހައްޓައިގެން ތިބޭނެ. ދެން ނަމާދަށް ގޮވީމާ ނަމާދަށްފަޅުވެރިން ނަމާދުކޮށްގެން އެ އަންނަ ގޮތަށް މަހަށް ފުރާނީ" ދޮން މޫސާ ކިޔައިދިނެވެ.

މަސްވެރިކަމަށް އޮތް ލޯބި ދޮން މޫސާގެ ހިތުން ދުވަހަކުވެސް ފިލައިގެން ނުދާނެއެވެ. ހިނގާބިނގާވެ އުޅެވޭހާ ދުވަހަކު، ދޮއްޓާއި ރޯލާއެކު، އޭނާ ކޮންމެ ދުވަހަކުހެންމެ ފެންނާނެއެވެ. އޭނާއަކީ މަސްވެރިކަމުގެ އިރުވަރު ދެނެހުރި އެދުރެކެވެ. ދޮން މޫސާއާއެކު މަސްވެރިކަން ތަޖުރިބާ ނުކުރާ ކުއްޖަކުވެސް މީހަކުވެސް މިއަދު ކަނޑޫދޫގައި ނެތޭ ބުންޏަސް ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.