ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒް (ޕީއައިޑީ) އަކީ އަންހެނުންގެ ދަރިމައިވުމުގެ ގުނަވަންތަކަށް ޖެހޭ އިންފެކްޝަނެކެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒް ކުރިމަތިވުމުން އިންފެކްޝަން އުފެދެނީ ދަރިމައިވުމުގެ ނިޒާމުގެ ގުނަވަންތަކުގެ ތެރެއިން ރަހިމު، ބިސްހޮޅި، އަދި ބިސްރަވައިގައެވެ. ދިރާސާތަކުން ދައްކާގޮތުގައި އެ ބަލި އާންމުކޮށް ޖެހެނީ 15-24 އުމުރުފުރައިގެ އަންހެނުންނަށެވެ.

ދުނިޔޭގެ މަޝްހޫރު ގައިނޮކޮލިޖިސްޓުން އިއްތިފާގުވާ ގޮތުގައި ގިނަ މީހުންނަށް ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒް ޖެހެނީ ރައްކާތެރި ނޫން ގޮތުގައި ޖިންސީގުޅުން ހިންގުމުންނެވެ. އާންމުގޮތެއްގައި  ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒް ކުރިމަތިވަނީ ކްލަމީޑިޔާ އިންފެކްޝަން އަދި ކިހުނުވުން ކުރިމަތިކުރުވާ ބެކްޓީރިޔާތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. މިފަދަ ބެކްޓީރިޔާތައް އާންމު ގޮތެއްގައި ހަށިގަނޑަށް އެތެރެވެގެންދަނީ ރައްކާތެރި ނޫންގޮތުގައި ޖިންސީގުޅުން ހިންގުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އަދި ޖިންސީ ގުޅުމުން ޖެހޭ ޖަރާސީމެއްކަމުގައިވާ މައިކޮޕްލާޒްމާ ޖެނިޓާލިއަމް ކިޔާގެ ސަބަބުންވެސް ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒް އަށް މަގުފަހިވެއެވެ. 

މަގުފަހިކުރާ ކަންތައްތައް

• ޖިންސީ ގުޅުމުން ޖެހޭ ބައްޔެއްހުރެމެ، (މިސާލަކަށް ކްލަމީޑިޔާ އިންފެކްޝަން، ކިހުނުވުން) އެ ބައްޔަށް ފަރުވާނުކުރުން
• ގިނަ މީހުންނާއެކު ޖިންސީގުޅުން ހިންގުން
• ދޭތެރެ ދުރުކުރުމަށް ރަހިމަށް އެތިކޮޅު ލެއްވުން
• ހަޔާތުގެ ބައިވެރިޔާ އެހެން މީހުންނާއި އެކު ޖިންސީގުޅުން ހިންގުން
• ރައްކާތެރި ނޫން ގޮތެއްގައި (ހުރަސް ބޭނުންކުރުމަކާއި ނުލައި) ޖިންސީގުޅުން ހިންގުން
• ޖިންސީ ގޮތުން ހަރަކާތްތެރި އުމުރުން 25 ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ހަނގުވުން
• ޖިންސީގުޅުމުން ފެތުރޭ ބައްޔެއް ޖެހިފައިވުން
• ހޮޅިން ފެންޖަހައިގެން ކުރިމަތި ފަރާތް އާންމު ގޮތެއްގައި ސާފުކުރުން
• ހައިލުވުން ނުވަތަ މައްސަރު ކަންތައް ޖެހުން
• ގަސްދުގައި ދަރި ވައްޓާލުން

އަލާމާތްތައް

• ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒްގެ އަލާމާތްތަކާއި ނިޝާން ގިނަ މީހުންނަށް ކުރިމަތިވަނީ އާދައިގެ މިންވަރަކަށެވެ. ބައެއްމީހުންނަށް އެއްވެސް ޢަލާމާތްތައް ނުފެނި ދިއުމަކީވެސް އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. 
• ދަށްބަނޑުގައި ރިހުން / ދަށްބަނޑުގައި ބީހިލުމުން ރިހުން
• ހުންއައުން ބައެއް ފަހަރު ހީކެރުވުން
• ދެމައްސަރު ދޭތެރޭގައި ކުރިމަތި ފަރާތުން ލޭއައުން / މައްސަރުކަންތައް ގަވާއިދުން ނުޖެހުން
• ކުރިމަތިފަރާތުން (ނުބައިވަސްދުވާ) ހަޑި އެއްޗެހި އައުން (ޑިސްޗާޖު)
• މޭނުބައިކުރުން އަދި ހޮޑުލެވުން
• ޖިމާއުވާއިރު ތަދުވުން
• ޖިމާއުވާއިރު ކުރިމަތި ފަރާތުން ލޭއައުން
• ކުޑަކަމުދާއިރު ދިލަނަގައި ތަދުވުން
• މައްސަރު ތެރޭގައި ތަދުވުން
• މައްސަރުގައި މާގިނައިން ލޭއައުން

ޕެލްވިކް އިންފްލެމޭޓަރީ ޑިޒީޒްއަށް ފަރުވާނުކޮށް ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އެކަމުގެ ސަބަބުން ތަފާތު ނުރައްކާތައް ކުރިމަތިވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ދަރިމައިވުމުގެ ނިޒާމުގައި ލަކުނު އުފެދި، މުލިހި ޖެހުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ދަރިމައިނުވުމާއި ރަހުމުން ބޭރުގައި ގަރުބަގަތުމާއި ދަށްބަނޑުގައި ދާއިމީ ތަދެއް ހުރުން ފަދަ ކަންކަން ކުރިމަތިވެއެވެ. 

މައުލޫމާތު ނެގީ: 
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pelvic-inflammatory-disease/symptoms-causes/syc-20352594
https://www.nhs.uk/conditions/pelvic-inflammatory-disease-pid/causes/